İşçinin Ücretli İzin Hakları Nelerdir?

Ömer Faruk YÜCEBAŞ

Çalışanların dinlenme ve iş harici özel durum vb. halinde kullanacakları ve ücretlerini aldıkları izinler ücretli izin olarak nitelendirilir. Ücretli izin, 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçiye verilen haklardan biridir.

Ücretli İzinler

  • Hafta Tatili İzni

İş sözleşmesinde belirlenen haftalık çalışma süresini tamamlayan işçilere 7 günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili örn. pazar günü) verilir. Çalışılmayan bu süreler için işveren veya devlet tarafından ücret ödenir.

  • Genel Tatil – Bayram İzni

Kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmayan işçilere ücretli izin verilir. Ücret işverence ödenir.

  • Yıllık Ücretli İzin

İşe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Verilecek izin süresi işçinin yaşına, ilgili işyerindeki hizmet süresine göre değişkenlik gösterir. İşçilerin hizmet süresi, yıllık ücretli izin süreleri;

  • 1 yıldan 5 yıla kadar (5. yıl dahil) hizmet süresi olanlara – 14 Gün,
  • 5 yıldan fazla 15 yıldan az hizmet süresi olanlara – 20 Gün,
  • 15 yıl (dahil) ve daha fazla hizmet süresi olanlara – 26 Gün yıllık ücretli izin verilir.

18 (dahil) yaşından küçük ve 50 (dahil) yaşından büyük yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.

Yıllık izne hak kazanmak için tamamlanması gereken bir yıllık sürenin hesabında sadece fiilen çalışılan süreler değil, kanunda sayılan (m.55) çalışılmış süreler de hesaba katılır.

Yıllık izin süresi kural olarak bölünemez. Ancak taraflar anlaştığı halde bir bölümü 10 günden az olmamak üzere parçalar halinde kullanılabilir.

Yıllık ücretli izinleri işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve belgelendirmeleri koşulu ile gidiş ve dönüş seyahatlerinde yolda geçirecekleri süreyi karşılamak üzere 4 güne kadar ek ücretsiz izin verilir.

İşçinin yıllık ücretli izin süresi içinde hastalanması ve istirahat alması halinde hastalıkta geçirilen süreler izin süresine dahil edilmez, ilave edilir.

Kural olarak yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez, ücret karşılığı izin hakkı elden alınamaz. Kullanılmayan ücretli izin hakları ancak iş sözleşmesinin feshinde ödeme yapılarak karşılanır. Ücret işverence ödenir.

Yıllık ücretli izin hakkı işverenin onayladığı tarihlerde kullanılabilir.

  • Doğum İzni

Doğum öncesi ve sonrasında 8’er hafta olmak üzere toplamda 16 haftadan oluşur. Bu doğrultuda gebelik 40 hafta olarak ele alındığında kadın işçi gebeliğinin 32. haftasını tamamlaması itibariyle doğum iznine ayrılabilmektedir. Sağlık durumu el verdiği takdirde doktorun onayıyla ve kadın işçinin talebi üzerine doğumdan önceki 3 haftaya kadar (37. hafta) çalışılabilir. Bu durumda kadın işçinin doğum izni doğumdan sonraya aktarılır. Doğum izninde çalışılmayan sürelere ilişkin ücret SGK tarafından ödenir.

Doğum sırasında veya doğum sonrasında kadın işçinin vefatı halinde kullanılmayan izin süreleri babaya kullandırılır.

Hamilelik sürecinde kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

  • Süt İzni

Kadın işçilere doğum izni ve ücretsiz doğum izni sonrası işe döndükleri tarihten itibaren 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürelerin ne zaman ve nasıl kullanılacağı kadın işçi tarafından belirlenir. Süt izninde çalışılmayan sürelere ilişkin ücret işverence ödenir.

  • Yarım Günlük Doğum İzni

Yasal doğum sonrasında kadın işçi veya evlat edinme izni sonrasında kadın/erkek işçinin talebi doğrultusunda;

Birinci doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle yarım gün çalışılır. Çoğul gebeliklerde bu sürelere 30’ar gün eklenir, engelli çocuk doğumunda ise bu süre 12 ay olarak uygulanır.

Bu kapsamda yarım gün çalışan işçinin ücretinin yarısını işveren, kalanı için ise brüt asgari ücretin yarısı tutarında ücret İŞKUR tarafından ödenir.

  • Evlat Edinme İzni (Analık İzni)

3 yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya kişiye (kadın/erkek) çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 haftalık analık izin hakkı izni verilir. Ücret işverence ödenir.

  • Yeni İş Arama İzni

İşçi veya işveren tarafından belirsiz süreli iş sözleşmesi feshedildiğinde ihbar süresinde işçinin mesai saatleri içerisinde iş arama hakkı doğar. İhbar süresi boyunca iş günlerinde günlük 2 saat ücretli iş arama izni verilir.

İşçi talep ederse iş arama saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi bunu işten ayrılacağı günden önceki günlere rastlatmak ve işverene bildirmek zorundadır.

İşveren iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa çalıştırdığı sürenin ücretini %20 zamlı öder.

Mazeret İzinleri

Mazeret izinleri kural olarak gün hesabıyla kullanılır. Mazeret izni hafta tatili, bayram vb. günlere denk gelirse süre uzaması söz konusu değildir.

  • Evlilik İzni

İşçiye evlenmesi halinde 3 gün ücretli izin verilir. Ücret işverence ödenir.

  • Babalık İzni

İşçiye eşinin doğum yapması halinde 5 gün ücretli izin verilir. Ücret işverence ödenir.

  • Evlat Edinme İzni

İşçiye evlat edinmesi halinde 3 gün ücretli izin verilir. Ücret işverence ödenir.

  • Ölüm İzni

İşçinin çocuk, ana, baba, kardeşinden birinin ölümü halinde 3 gün ücretli izin verilir. Ücret işverence ödenir.

  • Engelli Çocuk Tedavisi İzni

İşçilerin en az %70 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynlerden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin verilir. Ücret işverence ödenir.

Sorumluluk reddi beyanı: İşbu yucebasmusavirlik.com sitesinde yer alan tüm bilgiler, veriler ve içerikler yalnızca bilgilendirme amacıyla paylaşılmaktadır. yucebasmusavirlik.com sitesinde yer alan bilgilere dayanarak gerçekleştirebileceğiniz eylemlerden ve bunların sonuçlarından Yücebaş Mali Müşavirlik’i sorumlu tutmamayı kabul etmiş sayılırsınız. Buna ilaveten Yücebaş Mali Müşavirlik, yucebasmusavirlik.com sitesinde yer alan herhangi bir bilgi veya içeriğin doğruluğunu, zararlı bileşen içermediğini garanti etmez. Bu bilgi ve içerikler üzerinde önceden bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapabilir, güncelleme taahhüdü vermez.
Photo of author

Ömer Faruk YÜCEBAŞ

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir